[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Polityczny" (kwiecień 1942 czerwiec 1944) i Państwo Polskie" (pazdziernik 1942
lipiec 1944) Obozu Polski Walczącej. Poglądy Stronnictwa Demokratycznego wyrażały
138
Nowe Drogi" (1941 1944), a od lata 1943 r. także Głos Demokracji", organ
lewicowego odłamu SD Stronnictwa Polskiej Demokracji. Zbliżone do Stronnictwa
Demokratycznego było pismo problemowe Polska walczy" (lipiec 1940 lipiec 1944)
wydawane przez grupę Olgierda" (Henryka Józew-skiego). Pismem problemowym
inteligencji katolickiej był miesięcznik Prawda" (kwiecień 1942 sierpień 1944), organ
Frontu Odrodzenia Polski.
Poważne znaczenie ze względu na specyficzne potrzeby chwili miała prasa
instrukcyjna poświęcona szkoleniu wojskowemu, wydawana przede wszystkim przez
organizacje wojskowe dla swoich członków, jak np. %7łołnierz Polski", Insurekcja",
Towarzysz Pancerny", Saper". W periodykach tego rodzaju ukazywały się m.in. dane o
postępach techniki wojennej, nowych typach broni, sposobie używania materiałów
wybuchowych do celów dywersji i sabotażu, odpowiednie schematy rysunkowe.
W ciągu 1942 r. odnotować należy pojawienie się i stopniowy rozwój prasy
komunistycznej, co związane było bezpośrednio z założeniem w styczniu tego roku przez
wysłanników z Moskwy (tzw. Grupę Inicjatywną) Polskiej Partii Robotniczej i jej agend
(wojskowych, młodzieżowych itd.). Pośród czasopism PPR, GL (potem AL) i ZWM za
najważniejsze uznać można pismo KC PPR Trybunę Wolności" (luty 1942 lipiec
1944), Okólnik Polskiej Partii Robotniczej", wydawany w latach 1942 1944 jako pismo
wewnętrzne tylko dla członków partii", i Poradnik Oświatowy" (pazdziernik 1943
lipiec 1944), pismo Zarządu Głównego Związku Walki Młodych w Warszawie ".
W miarę rozwoju prasy tajnej postępowała jej specjalizacja, której bardzo znaczny
stopień osiągnięto w roku 1942 i w latach następnych. Ukazywały się więc wydawnictwa
typu agencyjnego, zawierające wiadomości dla prasy z kraju i zza granicy, artykuły,
komunikaty władz podziemnych. Do najpopularniejszych wydawnictw specjalistycznych
należały Agencja Prasowa" (wrzesień 1940 styczeń 1945), Polska Informacja
Prasowa" (1940 marzec 1944), Agencja Zachodnia" (1943 1944), Agencja
Informacyjna Wieś" (luty 1943 lipiec 1944), Agencja Informacyjna Kraj" (lipiec 1943
styczeń 1945). Wydawano na użytek wewnętrzny większych organizacji tajnych lub też
pewnej grupy redakcji prasy tajnej przeglądy prasy konspiracyjnej, prasy hitlerowskiej,
prasy państw neutralnych, obszerniejsze opracowania dotyczące niektórych zagadnień
polityki czy gospodarki światowej. Tego rodzaju wydawnictwa agencyjne i wewnętrzne
były szczególnie chętnie wykorzystywane przez redakcje mniejszych czasopism,
dysponujących ograniczonymi możliwościami uzyskiwania wszechstronnych informacji
we własnym zakresie.
W latach 1942 1944 rozwinęła się też prasa o charakterze literacko-kulturalnym,
ogółem ponad 25 tytułów, z których najpoważniejsze pojawiały się w Warszawie ( Sztuka
i Naród", kwiecień 1942 lipiec 1944; Przełom", wrzesień pazdziernik 1943; Lewą
marsz", listopad 1942 grudzień 1943; Kultura Jutra", styczeń 1943 czerwiec 1944;
Przegląd Spraw Kultury", luty 1943 listopad 1943; Nurt", marzec 1943 maj 1944;
Sprawy Narodu", lipiec lipiec 1944; Kultura Polska", 1943 1944; Dzwigary",
grudzień 1943 kwiecień 1944; Sprawy Kultury", 1944) i w Krakowie ( Miesięcznik
Literacki", listopad 1942 czerwiec 1943, efemerycznie też Naród i Kultura", 1941)1S.
W prasie tej poruszano zagadnienia programowe życia kulturalnego literatury, teatru,
139
muzyki i plastyki, publikowano oryginalne utwory poetyckie i prozaiczne.
Charakterystyczny jest związek rozwoju czasopiśmiennictwa kulturalnego z rozwojem
życia umysłowego. I tak szczególnie w latach 1942 1943 wraz z nader bujnym życiem
umysłowym w środowiskach tajnych uniwersytetów (Warszawskiego i Ziem Zachodnich)
w Warszawie oraz w Krakowie krystalizują się i krzepną nowe formy życia kulturalnego:
salony literackie, wieczory autorskie, konkursy na utwory oraz inne inicjatywy kulturalne,
muzyczne, plastyczne. Towarzyszy im żywa działalność konspiracyjna antykwariuszy,
księgarzy i bibliotekarzy w zakresie udostępniania druków zakazanych u.
Nader charakterystyczny dla żywotności i postawy psychicznej inteligencji polskiej w
warunkach okupacji jest fakt ukazywania się kilkunastu czasopism satyrycznych, o treści
antyhitlerowskiej, zawierających dowcipy, wierszyki i karykatury rysunkowe. Szczególnie
godne uwagi są wśród tych wydawnictw Lipa" (wrzesień 1940 marzec 1941) i
Szpilka" (1940) oraz Moskit" (1943) w Warszawie i najdłużej ukazujące się pismo
satyryczne, tygodnik Na ucho..." (czerwiec 1943 styczeń 1945) w Krakowie 15.
Pojawiły się liczne pisma przeznaczone dla działającego konspiracyjnie harcerstwa
( yródło", Dęby", Drogowskaz", Pismo Młodych", Brzask", Bądz gotów", Wigry",
Dziś i jutro", Patrol Harcerski"); dla młodzieży różnej orientacji ( Młodzież", Młoda
Demokracja", Walka Młodych", Młoda Polska", Młodzież Rzeczypospolitej", Młodzież
socjalistyczna", Młody Nurt", Młodzież Imperium", Prawda Młodych", Młodzież
Walcząca", Młodzi idą", Skrzydła", Watra" 16; pisma dla kobiet (np. Służba Kobiet"), w
[ Pobierz całość w formacie PDF ]